«Հայաստանյան ստանդարտ նախահեղափոխական իրավիճակ է»

«Իրատես de facto»-ի զրուցակիցն է «Ժառանգություն» կուսակցության փոխնախագահ ԱՐՄԵՆ ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆԸ:

-Եթե հակիրճ ամփոփենք ոչիշխանական եռյակի չորս հանրահավաքները, ինչի՞ եք հասել:
-Հանրահավաքներով ինչ-որ տեղ հասնելու նպատակ չենք ունեցել, ընդամենը իրազեկման և ճանաչողական հանրահավաքներ ենք կազմակերպում:
-Ի՞նչ եք իրազեկում և ի՞նչ եք ճանաչում:
-Իրազեկում ենք, որ հոկտեմբերի 10-ին, ժամը 18-ին Ազատության հրապարակում պետք է հավաքվենք, և տեղեկանում ենք տրամադրություններին՝ ի՞նչ են ցանկանում մարզերում: Ինչպես և ի սկզբանե սպասվում էր, նրանք պահանջում են ամբողջական իշխանափոխություն, դա է միակ հարցադրումը, որ բուռն հավանության արձագանք է ստանում: Հենց առաջին հանրահավաքում այդ հարցադրումը ես եմ բարձրացրել և Աբովյանից սկսած կրկնում եմ՝ ստանալով դրական արձագանք: Ստեղծված իրավիճակում այլ ճանապարհ իսկապես չկա: Իշխանությունները բազմիցս կարող էին երկրում գոնե մի քանի դրական քայլեր անել, բայց չարեցին: Նրանք ակնհայտորեն ընդդիմությանը այնքան են սիրում, որ չգիտեմ՝ ուրիշ ինչ «նվեր» կարող էին անել, եթե ոչ Սուրեն Խաչատրյանին Սյունիքի մարզպետ նշանակելը: Սա քայլ էր, որ խոսակցության այլ թեմա չի թողնում:
-Սա Հայաստանն է, և՝ վե՞րջ:
-Այո, իշխանափոխության ուրիշ հիմնավորում ուղղակի պետք չէ: Աքսիոմ է, որ Հայաստանում անկախ դատարան գոյություն չունի, համեմատեք՝ միևնույն ժամանակ դատախազությունը ¥Շանթ Հարությունյանին դեռ մի կողմ թողնենք¤, անչափահաս Շահեն Հարությունյանին, որ փորձել է պաշտպանել հորը, վեց տարի ազատազրկում է առաջարկում: Նույնիսկ մարդասպանության համար Հայաստանում վեց տարի ազատազրկում միշտ չեն պահանջում, վեց տարի «խուլիգանության» համար: Ամեն ինչ ասված է՝ ի՞նչ սահմանադրական բարեփոխում, ի՞նչ 12 կետ: Այս երկու իրողությունների արանքում այլևս բոլոր կետերը վերանում են: Երկու իրողություններն էլ ակնառու են դարձնում, թե ի՞նչ սահմանադրական փոփոխություններ են լինելու, ու ի՞նչ իրավիճակ ենք ունենալու: Մենք, իշխանափոխությունից բացի, այլ տարբերակ չունենք:
-«Ժառանգությունից» միայն Դուք եք իշխանափոխության խնդիր դնում՝ իշխանափոխության պահանջով Ձեր կուսակցությունը միասնակա՞ն է:
-Իհարկե, ու դա նոր պահանջ չէ, հանրահավաքներում Ռուբեն Հակոբյանն էլ է իշխանափոխության պահանջ դնում:
-Իսկ ԲՀԿ-ն իշխանափոխության պահանջ չի դնում: Եթե անգամ հանրահավաքներում երկդիմի ելույթներ է ունենում (ինչպես Վարդան Օսկանյանը), Երևան վերադառնալով՝ ասում են, որ նման խնդիր չունեն: Օրինակ՝ Ստեփան Մարգարյանը հայտարարում է, որ այսօր ԲՀԿ-ն իշխանափոխության խնդիր չի տեսնում: Միաժամանակ ասում են, որ պատրաստ են ֆորսմաժորի: Հավելեմ, որ ՀԱԿ-ն էլ է պատրաստ իշխանափոխության: Ի վերջո՝ ի՞նչ եք ուզում եռյակով:
-Նույն Ստեփան Մարգարյանը Կապանում ասաց՝ այն, ինչ անհրաժեշտ է ժողովրդին, եթե հին իշխանությունները չեն իրականացնում, կիրականացնեն նոր իշխանությունները: Նաիրա Զոհրաբյանն իշխանությունների լեգիտիմության հարցն է բարձրացրել Հրազդանում: Այնպես չէ, որ այդ հարցը քննարկման ենթակա չէ: Ես կարծում եմ՝ մեր գործընկերների համար ևս այս հանդիպումները շատ կարևոր են:
-Չե՞ք ընդունում, որ սպասողական վիճակ կա եռյակում: Հնչող երկդիմի գնահատականները, առաջ-հետ անելը՝ այդ քաղաքական քոչարին, չի՞ վկայում, որ եռյակը սպասում է չորրորդ կողմի արձագանքին:
-Եթե չորրորդ կողմը ժողովուրդն է, իհարկե, սպասում ենք: Ես շատ ուրախ կլինեմ, եթե մենք քաղաքական քոչարի պարենք, քոչարին մարտական, արիություն ներշնչող պար է:
-Մտավախություն չունե՞ք, որ քոչարիով Քոչարյանին եք բերելու իշխանության:
-Բացարձակ: Դա անցած փուլ է, կեղծ թեմա, որ իշխանությունները փորձում են շահարկել: Մեր օրակարգում դրա նշույլն իսկ չկա: Բոլոր դեպքերում՝ քաղաքական դիրքերի ճշտում է կատարվում՝ հասարակության հստակ ազդակների հիման վրա:
-Հանրահավաքներում հասարակությունը իշխանափոխության հստակ պահա՞նջ է դնում:
-Ոչ միայն հասարակությունն է իշխանափոխության պահանջ դնում, այլև իշխանությունն է սկսել իր ողջ զինանոցն օգտագործել, որ վտանգի պահին է կատարվում: Ճանապարհներն են փակվում, մարդկանց արգելում են մասնակցել, խառնակիչներ են ուղարկում, գյուղապետերին հրապարակ են բերում, որ տեսնեն իրենց գյուղից ով կա, մարզպետները գյուղապետերին են կանչում, պետական հիմնարկներում հանգստյան օրը աշխատանքային են հայտարարում՝ ստանդարտ զինանոցը արդեն ամբողջությամբ կիրառվում է:
-Այսինքն՝ Հայաստանում դասական նախընտրական վիճա՞կ է:
-Հայաստանում դասական բողոքի իրավիճակ է: Երբ մենք հանդիպումների ենք գնում, իշխանական կառույցների համապետական մոբիլիզացիա է հայտարարվում ուժային բոլոր մարմինների համար: Իշխանությունների համար էլ ակնհայտ է, որ ամեն ինչ միանշանակ ու հարթ չէ իրենց համար, անկանխատեսելի զարգացումներ կարող են լինել: Մի քանի օր առաջ Գյումրիում առևտրով զբաղվողները փակել էին ճանապարհը, նույնը՝ Մելիք գյուղում՝ Սպիտակի ճանապարհին, ԱԺ դարպասների առաջ քառօրյայի բոլոր օրերին հավաքվել էին փոքր ու միջին բիզնեսի ներկայացուցիչները այն դեպքում, երբ տոնավաճառների տերերը արգելում են ու ահաբեկում: Հայաստանյան ստանդարտ նախահեղափոխական իրավիճակ է:
-Ինչո՞ւ եռյակի կուսակցությունների նախագահները հանրահավաքներին չեն մասնակցում, որքանո՞վ է դա ազնիվ:
-Որևէ խնդիր չկա: Բոլոր կուսակցությունների փոխնախագահները մասնակցում են, և այն, ինչ ասվում է՝ կուսակցությունների ղեկավարների տեսակետն է:
-Իսկ գուցե նրանք չեն ուզում խաղի մեջ մտնել՝ չիմանալով ինչ է լինելու հետո: Փորձը ցույց է տալիս, որ Հայաստանում ոչինչ չի լինում ներսի գործոններից ելնելով, որոշիչ է դառնում արտաքին ներգործությունը: Արևմուտքը Հայաստանի տեղը հիմա դժվարությամբ է հիշում, Ռուսաստանի ինչի՞ն է պետք Սերժ Սարգսյանին իշխանազրկել՝ ի՞նչ չի արել նա, որ անելու է ուրիշը:
-Հայաստանում ամեն ինչ սկսվում և ավարտվում է ներսում, ոչ դրսում: Միշտ է այդպես եղել:
-Այո՞, Րաֆֆի Հովհաննիսյանն ինչո՞ւ Բաղրամյան 26 չմտավ:
-Որովհետև մենք մնացինք միայնակ, չեղավ ներքաղաքական աջակցություն:
-Լևոն Տեր-Պետրոսյանին ի՞նչը կասեցրեց, նա՞ էլ միայնակ էր:
-Միայնակ չէր ու շանսը մեծ էր, հատկապես փետրվարի 26-ին, բայց նա հապաղեց, կարծում եմ՝ ինչ-որ ժամանակ ինքը կասի՝ ինչու: Ես վստահ եմ, որ ամեն ինչ Հայաստանի ներքաղաքական դաշտում է վճռվում, ուժերի հարաբերակցությունը փոխվել-չփոխվելը բացառապես երկրի ներսում է որոշվում: Մենք չունենք քաղաքական ազդեցիկ ուժեր, որոնք հինգերորդ շարասյան դերում են:
-Այս պարագայում ո՞րն է հինգերորդ շարասյան դերը:
-ՈՒժեր, որ 100 տոկոսով դրսի ազդեցության տակ են և նրանց հրահանգներն են կատարում: Փառք Աստծո, մեզ մոտ խոշոր կուսակցությունները այդ ախտից զերծ են:
-Դուք վստա՞հ եք ԲՀԿ-ի ու ՀԱԿ-ի պարագայում:
-Բացարձակ: Ինչո՞ւ և ո՞ր պետության ազդեցության տակ պետք է լինեն:
-Ռուսաստանի, քաղաքական ու բիզնես շահերից ելնելով:
-ԲՀԿ-ի անդամները բիզնես ունեն նաև Եվրոպայում՝ ոչ քիչ ծավալով, քան Ռուսաստանում: Հայկական իրականությունը ներքաղաքական պայմանավորվածությունների շրջանակում է տեղավորվում, ուրիշ ոչինչ չկա:
-Այսինքն՝ եթե հոկտեմբերի 10-ին հաջողվում է վերջապես հավաքել կրիտիկական այն զանգվածը, որին ընդդիմությունը պարբերաբար տուն է ուղարկել, այս անգամ տուն չի ուղարկելու ու ո՞ւր է ուղարկելու:
-Հայաստանում հնարավոր է ամեն ինչ: Եթե Ձեր ասած զանգվածը հավաքվի, իշխանափոխությունը ինքն իրեն ստացվելու է:
-Քանի՞ օր պիտի Ազատության հրապարակում մնաք:
-Որևէ մեկը չի կարող ասել, թե իշխանությունը որքան կդիմադրի:
-Որքան պահանջվի՝ կիրառելով նախորդ տարիներին կուտակած փորձը, փորձելով նաև ներսից ձեզ պառակտել:
-Պառակտել այդ պահին այլևս չի ստացվի, մինչև հիմա պիտի արվեր:
-Արվեց՝ ո՞ւր է հիմա ՀՅԴ-ն:
-Ես հույս ունեմ, որ ՀՅԴ-ն ինչ-որ պահից միանալու է մեզ, որովհետև Սուրեն Խաչատրյանի մարզպետ վերանշանակվելը նրանց համար էլ պիտի ազդանշան լինի, թե սահմանադրական փոփոխությունները որ ուղղությամբ են գնալու:
-Հայաստանի շարքային քաղաքացու համար ի՞նչ տարբերություն՝ իշխանությո՞ւնն է երկիրը կառավարում, թե՞ ոչ իշխանությունը, եթե Հայաստանն անշեղ գնում է ԵՏՄ:
-Այսօրվա երեք քաղաքական ուժերից ոչ մեկը պաշտոնական հայտարարություն չի ընդունել ԵՏՄ-ին միանալու վերաբերյալ:
-Լևոն Տեր-Պետրոսյանը գործընթացը անխուսափելի ու անշրջելի էր որակում ու միակ տարբերությունը ձևերի մեջ էր տեղավորում, ԲՀԿ-ն այդ թեմայից պատկառելի հեռավորության վրա է մնում:
-Մենք ասում ենք՝ գործընթացը անդառնալի, անխուսափելի ու անշրջելի չէ: Կրկնում եմ՝ պաշտոնական հայտարարություններ չեն եղել: Ընդամենը վերլուծվել է իրավիճակը: Ակնհայտ էր, որ Հայաստանի ոչ լեգիտիմ իշխանությունը բոլորիս վրա թանկ է արժենալու՝ ինչ Րաֆֆի Հովհաննիսյանը վաղուց զգուշացրել էր: Իսկ ոչլեգիտիմ իշխանությունն ուժեղ չի կարող լինել և արտաքին ազդեցությունների առջև շատ խոցելի է, ուրեմն՝ Հայաստանին առաջին հերթին լեգիտիմ իշխանություն է պետք, որը կարող է դիմակայել արտաքին մարտահրավերներին՝ օգտագործելով փոխլրացման ու հակակշիռների մեխանիզմները: Դա է պատճառը, որ կարևորագույն խնդիրը Հայաստանում իրավիճակ փոխելն է՝ սա մեկ: Երկրորդ՝ եթե մենք ոչինչ չանենք, միանշանակ է, որ անդամակցելու ենք ԵՏՄ-ին: Իշխանափոխություն իրականացնելով հնարավորություն է ստեղծվում, որ ԵՏՄ-ին դեմ քաղաքական ուժերը իրենց տեսակետներով հանդես գան: Եթե ստանան հասարակության աջակցությունը, որևէ խնդիր չկա:
-Շատ կտրված չե՞ք իրականությունից: Եթե այս պահին ասում եք, որ Ռուսաստանից կախում չունեն ձեր կուսակցությունները, այդ քայլից հետո թշնամի եք ունենալու Ռուսաստանը:
-Բացարձակ, չեմ կարծում, թե Ռուսաստանին ընդհանրապես պետք էր Հայաստանի անդամակցությունը ԵՏՄ-ին:
-Անցած տարվա սեպտեմբերի 3-ը մեր օրացույցում չի՞ եղել:
-Ինչքա՞ն է Հայաստանը քննարկել այդ որոշումը:
-Մի գիշեր՝ պարզվեց:
-Ո՞վ է քննարկել: Մեկ մարդ: ՈՒրեմն դա բացարձակ Հայաստանի հետ կապ չունեցող խնդիր էր:
-Ոչ, դա խնդիր էր, որ պարտադրվեց Ռուսաստանից:
-Ռուսաստանին պետք էր, որ Հայաստանը չստորագրի ԵՄ-ի հետ ասոցացման համաձայնագիրը, բայց Սերժ Սարգսյանի վախն այնքան մեծ էր, որ նա ՄՄ մտնելու որոշում ընդունեց: Եթե Ռուսաստանին դա պետք լիներ, արագացված տեմպերով հարցը կլուծվեր մի քանի ամսում:
-Գուցե այդպես էլ լիներ, եթե չլիներ ՈՒկրաինան, որ խառնեց թե Ռուսաստանի, թե Արևմուտքի հաշիվները:
-Ոչ, եթե Ռուսաստանին իսկապես պետք էր Հայաստանը, բոլոր ջանքերը կներդներ, որ Հայաստանը արդեն ԵՏՄ անդամ լիներ: Արդյունքում՝ ստացվեց մի իրավիճակ, որ ոչ մեզ է ձեռնտու, ոչ Ռուսաստանին:
-Իսկ Ղարաբա՞ղը։
-Հայաստանի իշխանությունները պարբերաբար ոտնահարում են Հայաստանի շահերը, ինչո՞ւ պիտի Ղարաբաղի շահերը չոտնահարեն: Նրանք մեկ անգամ չեն ապացուցել, որ իրենց խոսքերն ընդամենը մառախուղի ֆունկցիա են կատարում: Արժի՞ օրինակներ բերել: Հայաստանում շան գլուխը հենց Հայաստանում է թաղված: Գտնել է պետք:
-Գտաք՝ ի՞նչ եք անելու:
-Պատճառներն ենք վերացնելու: Իրավիճակ պետք է փոխենք միանշանակ: Այս օրերին փոքր ու միջին ձեռնարկատերերն են բողոքում: Ինչո՞ւ: Չէ՞ որ արտաքուստ կառավարությունը լավ գործ է արել՝ 3,5 %-ից հարկը իջեցրել է 1 %-ի: Բայց ինչքա՜ն «բայցեր» կան: Փաստորեն՝ փաստաթղթերով սնանկացնում են փոքր ու միջին բիզնեսը: Գումարած՝ հերթական շոուն են սարքում: Հայաստանը մի քանի ճանապարհ ունի դեպի արտաքին աշխարհ՝ 3,5 մաքսակետ` մի կարճ ճանապարհ Կալինինոյով, որը չի օգտագործվում, որովհետև մեծ բեռնատարներ չեն անցնում, 1 երկաթուղի, 2 օդանավակայան՝ վերջ: Ներկրվող ու արտահանվող ապրանքը գերխիստ վերահսկողության տակ է: Լալվարով մաքսանենգ ապրանք չես ներմուծի` 25-տոննանոց բեռնատարը սարի փեշերով գաղտնի չի անցնի, որ ոչ ոք չտեսնի: Բոլորը շատ լավ գիտեն՝ ովքեր են ստվերում: Հովիկ Աբրահամյանն էլ շատ լավ գիտի՝ ովքեր են իրենք: Ինքը իրենից սկսե՞լ է, թե՞ ոչ: Ստվերի կրճատում չկա: Այս քայլերն էլ հաստատում են, որ, իշխանափոխությունից բացի, այլ քայլ չի մնացել քաղաքացիների համար:
-Բայց ինչքան լավ էր սկսվել՝ 12 կետեր, սահմանադրական բարեփոխումներ: Եթե նույնիսկ Հայաստանում իշխանափոխությունը հնարավոր եղավ, ո՞ր ուժերն են գալու իշխանության ու ի՞նչ երաշխիք, որ քաոս չի սկսվելու:
-Որ ուժերն էլ գան, կարևորը, որ իշխանությունն ունենա հասարակության վստահության քվեն:
-Կա՞ Հայաստանում այդպիսի ուժ:
-Եթե որևէ ուժ մեծամասնություն չի հավաքի, թող կոալիցիա լինի: Քաոս երբեք չի լինի: Հայաստանում կարծիքի կենտրոնացումն այնքան արագ է կատարվում, որ ոչ մի մտավախություն չկա: Այս ժամանակահատվածի համագործակցությունը ցույց է տալիս, որ եթե կա իսկապես նպատակ, մենք կարողանում ենք մեր անձնական տարակարծություններից հրաժարվել: Համոզված եմ, որ իշխանությունը շատ հանգիստ կձևավորվի: Իրավիճակի փոփոխության դեպքում ՀՀԿ-ի վարչական ռեսուրսն էլ կթուլանա: ՀՀԿ-ում կան կարող ուժեր, որ ընդդիմություն դառնալու պարագայում կարող են և որոշումներ կայացնող լինել, իրենք այսօր միայն կատարող են: Ցանկացած արտահերթ գործընթաց բերում է արտահերթ իրավիճակներ՝ նախկին օրինաչափությունները չեն գործում, ընտրությունները, որքան էլ փորձեն կեղծել, անհամեմատ ավելի լավը կլինեն, քան մինչև այժմ եղել են:
-Դուք նկատի ունեք նաև խորհրդարանակա՞ն արտահերթ ընտրություններ:
-Պարտադիր, իշխանափոխությունը պետք է ամբողջական լինի:
-Չե՞ք վախենում հոկտեմբերին Մարտի 1 լինի:
-Ոչ, իշխանությունը այդպիսի ռեսուրս չունի:
-Բանակը, ոստիկանությունը:
-Հայաստանում ժողովրդի համար բանակն ամենաանվնաս կառույցն է, որ երբևէ ժողովրդի վրա զենք չի բարձրացնի: Ոստիկանությունը, որ հիմա ընդգրկված է «կանխարգելիչ» գործողություններում, Վլադիմիր Գասպարյանը սառը ցնցուղով է ման գալիս, քաղաքացիների գործողություններից կախված՝ վարքագիծը կփոխի:
-Վովա Գասպարյանը մենա՞կ կգնա աղոթելու:
-Գուցե և աղոթելու կարիք չլինի: Աղոթքն անիմաստ թափած արյունից լավ է՝ ես դա կարող եմ ասել: Ի վերջո՝ Մարտի 1-ը ուժային կառույցների ձեռքի գործը չէր:
-Լավ, իսկ ինչո՞ւ ի հայտ չպիտի գան նույն ուժերը, որ ձեր նախաձեռնած գործընթացից հետո կորցնելու են ունեցածը:
-Մարտի 1-ին կար միաձույլ իշխանական բուրգ՝ կանոնակարգված, նյութական հոսքերով, ու նրան ինքնապաշտպանական բնազդով որևէ փոփոխություն պետք չէր: Հայաստանն արտաքին դաշտում բավականին խոստումներ էր տվել՝ հայ-թուրքական դիվանագիտություն, եվրաասոցացում, Ռուսաստանի կողմից էլ աջակցություն կար իշխանություններին, ուստի իշխանությունը ռեսուրս ուներ որոշակի քայլերի, առավել ևս, որ ընդդիմությունը իր քայլերում հապաղեց:
-Այսօր իշխանությունը չունի՞ այդ ռեսուրսը: ՈՒնի:
-Այսօր չունի: Հայաստանում նյութական ռեսուրսները չափազանց քչացել են: Բուրգը միասնական չէ: Եթե Դուք պաշտոնյա ծանոթներ չունեք, ես ունեմ, բոլորը դժգոհ են: Արտաքին դաշտում Հայաստանն այլևս աջակցություն չունի՝ խաբել է, ու խաբել է մինչև վերջ: Եվ երրորդ՝ գետն ամեն անգամ գերան չի բերում:
-Այո, բայց արտաքին վտանգը չբացառենք, առավել ևս այս ամառվանից հետո:
-Առավել ևս՝ նկատի ունենալով, որ ունենք թշնամի, նկատի ունենալով ամառային իրադարձությունները, որոնք ցանկացած պահի կարող են կրկնվել, մենք անպայման պետք է իշխանափոխության հասնենք երկրում, որպեսզի պահպանվի քաղաքացին, որովհետև անվտանգություն առանց քաղաքացու չի լինում: Եթե չկա բնակիչը, ի՞նչ անվտանգության մասին է խոսքը:
-Կյանքին վարդագույն ակնոցով չե՞ք նայում, եթե ամեն ինչ այդքան հեշտ է, ինչո՞ւ տասնամյակներով ընդդիմությունն իշխանության չի գալիս:
-Եթե իմանաք՝ ինչ սև է իմ ակնոցը: Ո՞վ ասաց, որ հեշտ է: Ես շատ լավ պատկերացնում եմ բոլոր դժվարությունները: Մենք ունենք մի քիչ վհատված քաղաքացի և պիտի կարողանանք մինչև հանրահավաքը մթնոլորտ փոխել, նախկին բացարձակ հոռետեսությունը արդեն թեական է դարձել՝ քայլեր կանենք, չենք անի, ինչ կլինի… Քաղաքացիներն արդեն չեն սպասում քաղաքական ուժերին, իրենք են պատրաստ գործողությունների դիմել:

Զրույցը`
Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆԻ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ